توضیحات
مزیت های نسبی
زعفران یکی از مهم ترین محصولاتی است که کشت و پرورش آن در ایران از سابقه طولانی برخوردار است. به طوری که بسیاری از محققان منشا اصلی این گیاه با ارزش را به کشورمان نسبت داده اند. از دیرباز تولید زعفران در ایران رایج بوده و از آن به عنوان طلای سرخ یاد شده است. با توجه به کمبود منابع آبی و کاهش سطح زیر کشت، کاشت زعفران با توجه به میزان نیاز آبی کم، مقاومت به تغییرات دمایی و ارزش افزوده بالا می تواند یکی از راهکارهای رشد اقتصادی کشاورز برای حداقل یک دوره 7 ساله باشدپایین بودن میزان بارندگی های سالیانه و اهمیت بالای آب، این امکان را میسر می سازد تا بدون هر گونه مشکلی اقدام به تولید محصولی با ارزش و کم توقع نمود.
کاشت
برای بهبود عملکرد و در نتیجه سود بیشتر باید موارد زیر را قبل و حین کاشت مد نظر قرار داد
1.انتخاب بستر مناسب کاشت (کاشت در ارضی با خاک های شنی رسی) و عاری از علف های هرز و سنگ ریزه که با عملیات خاکورزی کامل قابلیت مورد نظر را می توان تامین کرد( شخم، دیسک و هرس جهت جمع آوری علف های هرز و سنگریزه ها)
2.افزودن 40 تن کود گاوی پوسیده به اضافه 100 کیلو اوره در هکتار و مخلوط نمودن آن با خاک توسط کولتیواتور و دیسک سبک
3.انتخاب پیاز مناسب با وزن 8 گرم به بالا و ضد عفونی آن با قارچکش و سم کنه کش (محلول پیشنهادی پروپارژیت با غلظت 3 در هزار و کاربندازیم با غلظت 2 در هزار) محلول را در بشکه های بزرگ با درصد مورد نظر تهیه کرده و پیازها را در گونی ریخته و به مدت 10 دقیقه در محلول شناور می کنیم تا ضذعفونی شوند. پیاز ها حداکثر تا 10 روز بعد از خارج کردن از خاک بایستی کشت شود
*بطور متوسط برای هر هکتار 3 تا 8 تن پیاز لازم است. (بسته به نوع کشت سنتی 3 تا 5 تن و در مدل های جدید 5 تا 8 تن)
* در روش گپه ای، گودال ها با عمق 20-30 سانتیمتر و با فواصل 30 تا 40 سانتیمتر از همدیگر ایجاد و 8 تا 10 عدد پیاز رو به بالا در آن قرار داده و روی آن خاک می ریزیم
*در روش خطی، شیار ها با عمق 20 سانتیمتر و با فواصل 40 سانتیمتر از همدیگر ایجاد کرده و به فاصله هر 5 تا 10 سانتیمتر یک عدد پیاز کشت می گردد.
داشت
آبیاری:
پس از کاشت پیاز زعفران در زمین مزرعه را باید بلافاصله آبیاری کرد در صورتی که قبل از کاشت زعفران مزرعه آبیاری شده باشد می توان آبیاری را چند روز پس از کاشت انجام داد. زعفران گیاهی است مقاوم به کم آبی و اولین آبیاری پاییزه باید حتما 15 روز قبل از بیرون آمدن ساقه گل ها انجام گیرد. اگر آبیاری جلوتر از مهرماه و به کرات انجام شود ابتدا برگ ها ظاهر می شوند و سپس گل ها پدیدار می گردند و در این صورت چیدن گل ها به سختی انجام خواهد گرفت و چه بسا گل ها بین برگ ها باقی مانده و از بین خواهند رفت. پس از کاشت پیاز زعفران تا زمان برداشت محصول مزرعه را فقط یک بار باید آبیاری نمود چون زعفران گیاهی مخصوص مناطق خشک است بنابراین به آب زیاد احتیاج ندارد ولی اگر بعد از برداشت محصول در طول زمستان چند آب به مزرعه داده شود، به درشت شدن پیاز زعفران کمک می کند. معمولا بعد از برداشت گل آبیاری دوم انجام می شود و سپس هر 15 روز یکبار تکرار می گردد. یکی از مراحل مهم آبیاری زردآب است که در اردیبهشت ماه هنگامی که گیاه رو به زردی می رود انجام می شود. بعد از آبیاری اول به محض گاورو شدن زمین سطح مزرعه باید سله شکنی شود به نحوی که پیازها صدمه نبینند بهترین وسیله سله شکنی کج بیل و بیل شیار دار و گاو آهن ایرانی و کولتیواتر است. سله شکنی باعث می‌شود که گلها به آسانی از خاک بیرون آمده و کود حیوانی با خاک مخلوط گردد. در مواقعی که زارع نتوانسته باشد به زمین خود کود دهد قبل از اجام آبیاری می‌توان کود لازم را در سطح خاک پخش نموده و با شخم سطحی با خاک مخلوط نمود و بعد از این عمل که در واقع حکم سله شکنی را دارد جهت هموار نمودن زمین و چسباندن خاک به پیازهای زعفران زمین را ماله می‌کشند.
کود دهی:
گیاه زعفران به مواد غذایی فراوانی احتیاج دارد. از دادن کود تازه حیوانی بایستی خودداری شود و فقط کود پوسیده استفاده نمود. به طور کلی در هر هکتار زعفران کاری نیاز به 50 ـ 30 تن کود حیوانی پوسیده به همراه 200 کیلوگرم کود شیمیایی مثل فسفر و پتاس به زمین داده می شود. مصرف 100 کیلو کود اوره به همراه 15 ـ 10 تن کود حیوانی برای هر سه سال یک بار می تواند بهترین پیشنهاد برای کشاورز زعفران کار به حساب آید.
مبارزه با آفات و بیماری ها:
آز آفات زعفران می توان به جوندگان از قبیل خرگوش، موش و جوجه تیغی اشاره کرد، که روش های متعددی از قبیل شکار، حصارکشی، و استفاده از طعمه های مسموم برای جلوگیری از خسارت استفاده می شود. یکی دیگر از آفات مهم کنه زعفران است که بیضی شکل و تیره رنگ بوده و دارای پاهای کوتاه،محکم و پرزدار است. این آفت به صورت مستقیم به پیاز زعفران حمله نموده و بر روی پیاز زخم هایی ایجاد می کند. پیازهای آلوده دارای لکه های سیاه و پوسیده اند. برگ های گیاهانی که توسط این کنه آلوده می شوند، کوتاه تر و باریک تر بوده و دچار خزان زودهنگام می شوند و گل های زعفران این گیاه نیز کوچک تر و ظریف تر و با کلاله های ضعیف هستند.که می توان از سموم کنه کش برای ضدعفونی قبل از کشت استفاده نمود.
از بیماری های مهم زعفران که موجب خسارت فراوان می گردد بیماری های قارچی است که برای ضد عفونی از محلول های قارچ کش جهت ضد عفونی قبل از کشت پیاز ها استفاده می گردد.
بهتر است در طول دوره رشد طی دوره های متوالی تعدادی پیاز از خاک خارج کرده و مورد بررسی قرار دهیم چرا که زیر خاک بوده و در صورت آسیب دیدن از جانب آفات و بیماری ها بتوانیم به موقع با عامل خسارت زننده مبارزه کنیم.
برداشت
برداشت زعفران و فراوری های پس از آن یکی از مهمترین مرحله در تعیین میزان سود دهی می باشد لذا دقت بالا در زمان، نحوه برداشت و فراوری صحیح بسیار مهم می باشد.
شیرین‌ترین بخش کاشت زعفران مرحله چیدن گل‌های زعفران است. در برخی مناطق در آبان ماه و در برخی دیگر گل‌های زعفران آماده چیده شدن هستند. در این مرحله به مدت ۲۰ روز و یا حداکثر یک ماه مدت زمان برداشت محصول است. پس از گذشت ۷ سال از باردهی مزرعه به‌دلیل تکثیر پیازها و کمبود موادغذایی و فضای کافی برای هر پیاز برداشت زعفران کاهش می‌یابد و نیاز است که پیازهای خود را به زمینی با مساحت بزرگتر منتقل کنید. برداشت گل های زعفران در صبح زود قبل از طلوع آفتاب انجام می شود. جداسازی کلاله (ریشه) در همان روز و سریعا خشک می گردد. در این مرحله باید رشته‌های زعفران را جدا کرده و خشک کنید تا مناسب عرضه به بازار شود. در این مرحله نیز می‌توانید به صورت مدرن و با دستگاه‌های اتوماتیک و یا با روش‌های سنتی، زعفران خود را آماده عرضه بازار کنید. مدل جداسازی ریشه ها ( کلاله های سرخ رنگ یا رشته هایمورد نظر) در تعیین قیمت محصول بسیار مهم است لذا دقت در جداسازی کاریست که نیاز به تجربه دارد.
برای درک بهتر با توجه عکس فوق به معرفی مدل های پر طرفدار تر زعفران می پردازیم زعفران نگین: که این نوع زعفران کاملا قسمت کلاله از خامه تفکیک می شود و ضخیم تر از زعفران پوشال است. از نظر حجم و زیبایی بسیار فوق العاده می باشد.
زعفران سرگل: در محاوره های عامیانه به آن زعفران سر قلم گفته می شود.در این نوع قسمت های زرد زعفران به وسیله ی الکتریسیته ساکن یا قیچی جدا می شود.این نوع زعفران کاملا قرمز است. زعفران پوشال، در این نوع زعفران طول کلاله نسبت به خامه بیشتر است، و این دو به یکدیگر متصل هستند.این نوع زعفران با ۳-۲ میلی متر خامه همراه است.
